بررسی برهمکنش قارچ عامل شانکر ساقه (rhizoctonia solani) و نماتد عامل پوسیدگی (ditylenchus destructor) روی سیب زمینی

قارچ عامل شانکر ساقه و نماتد پوسیدگی از عوامل مهم بیماری زای سیب زمینی هستند که هر دو از مزارع منطقه فریدن استان اصفهان گزارش شده اند. از نمونه های غده جمع آوری شده از مناطق آلوده چند جدایه قارچ متعلق به گونه rhizoctonia solani جداسازی شد که بررسی گروه آناستوموزی آن ها، نشان دهنده غالب بودن گروه آناستوموزی ag3 در بین جدایه ها بود. نماتد مولد پوسیدگی غده نیز از غده های آلوده جمع آوری شده از منطقه مذکور استخراج و پس از تشخیص با استفاده از خصوصیات ریخت شناسی و ریخت سنجی روی محیط کشت pda کلونیزه شده توسط قارچ rhizoctonia solani تکثیر گردید. برای بررسی برهمکنش دو بیمارگر روی سیب زمینی (رقم اگریا)، ابتدا در آزمایشی بصورت کاملاً تصادفی با پنج تکرار، وجود قارچ و نماتد به تنهایی و حضور هم زمان آنها با شاهد، مقایسه گردیدند. سپس در آزمایش بعدی زمان حضور هریک از پاتوژن ها نسبت به یکدیگر مقایسه شد. بدین ترتیب که آزمایشی با شش تیمار ( تلقیح نماتد دو هفته قبل از قارچ، تلقیح نماتد دو هفته بعد از قارچ، قارچ و نماتد هم زمان و شاهد های بدون قارچ، بدون نماتد و بدون قارچ و نماتد ) و پنج تکرار به صورت طرح کاملا تصادفی انجام شد. مایه تلقیح نماتد به میزان سه هزار نماتد (سنین مختلف) بر کیلوگرم خاک و مایه تلقیح قارچ (گندم کلونیزه شده با قارچ) میزان 10% وزنی خاک بستر استفاده شد. ارزیابی نتایج چهار ماه بعد از آخرین مایه زنی و بر اساس شاخص های کمی گیاه (وزن تر ریشه و ساقه، وزن خشک ریشه و ساقه، ارتفاع گیاه و وزن غده ها)، خصوصیات کیفی غده (ماده خشک، نشاسته و قندهای محلول )و شاخص های رشدو نمویی نماتد (تعداد نماتد در غده و خاک و درصد زخم غده ناشی از نماتد) صورت گرفت. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین شاخص های رشد نشان دهنده عدم تأثیر معنی دار قارچ روی بعضی از شاخص های کمی بود، که احتمالاً به دلیل جبران خسارت توسط ماده آلی (گندم) موجود در ماده تلقیح اضافه شده بوده است. نماتد نیز به دلیل نحوه بیماریزایی (پوسیدگی غده) اثر معنی داری روی شاخص های مورد بحث نشان نداد. در حالی که مقایسه میانگین وزن غده تولیدی نشان دهنده اختلاف معنی دار بین تیمارهای مختلف بود. به عبارت دیگر حمله قارچ و نماتد هر یک به تنهایی و یا همراه با هم، باعث کاهش قابل توجهی نسبت به شاهد گردیدند. با این حال تقدم و تاخر دو هفته ای هر کدام از بیمارگرها نسبت به هم تفاوت معنی داری در وزن غده نسبت به حضور هم زمان آنها ایجاد نکرد. امکان مقایسه تعداد اسکلروت ها در تیمارهای مختلف به دلیل عدم تشکیل آنها میسر نگردید. مقایسه میانگین خصوصیات کیفی غده نیز نشان دهنده عدم تأثیر مایه زنی بیمارگرهای مورد بررسی روی خصوصیات مذکور بود. در حالی که مقایسه میانگین های جمعیت نماتد در واحد وزن غده و خاک بستر تیمارهای مختلف نشان دهنده معنی دار بودن اثر تیمارها بود. بیشترین تعداد نماتد غده در تیمار هم زمان دو بیمارگر و کمترین آن در تیمار نماتد به تنهایی و نماتد دو هفته قبل از قارچ مشاهد گردید. افزایش جمعیت مذکور را می توان به بقا بیشتر نماتد در اثر تغذیه از قارچ نسبت داد.